ՀԱՅԱՄէՏ               

 «Անբարոյ է  այն  թռչունը,

ով կեղտոտում է իր բոյնը»:

Կոնոն դե Բեթիւն

Միջազգային արդի խառնաշփոթ, անկայուն ու ամպամած քաղաքական մթնոլորտի պայմաններում, որից անբաժան չէ նաեւ մեր երկիրը, երբ ներքին պառակտումները աւելի են սրւում, Պաքուի կողմից զինուած հակամարտութիւնը՝ Դամոկլեան սուրը   տակաւին իրական վտանգ է, մինչեւ իսկ ԱՄՆ նախագահի ազգային  ապահովութեան խորհրդականը  նշեց, որ  իրենց հիմնական նպատակն է փորձել երկու երկրների միջեւ կայուն խաղաղութիւն ապահովել:

Միեւնոյն ժամանակ Ալիեւը յայտարարում է թէ «արեւմտեան ատրպէյճանցիներ»-ի վերադարձի հարցը իրենց օրակարգի անբաժան մասն է՝ ապահովութեան  երաշխիքով հանդերձ: Զարմանալի չէ նման պահանջ, երբ վերջերս հակահայկական քարոզչութեանն է լծուել նաեւ Կովկասի մուսուլմանների վարչութեան նախագահը՝  յայտարարելով, թէ Էջմիածնի տաճարը  նախ եղել է ալպանական եւ իրենք աղուանների օրինական ժառանգորդն են: Ախորժակը վատ չէ, տեղին է,  միայն՝ տխմարութիւնով պարուրուած:

   Յատկանշական  է նաեւ, որ միեւնոյն օրերին ՀՀ այցելեց ռուս արտաքին գործերի նախարար Լաւրովը եւ տեսակցեց հայ բարձրաստիճան պաշտօնեաների հետ, որոնց ընթացքին ակնյայտ էին փոխադարձ խայթոցները, եզրակացնելով որ երկու կողմերի միջեւ յարաբերութիւնները վերաձեւաւորելու հարց չկայ, յատուկ զգուշացնելով, որ ԵԱՏՄ-ը եւ ԵՄ համատեղելի չեն: Մտածելու եւ լուրջ քայլեր անելու  կարիք կայ՝ հաշուի առնելով եւ չանտեսելով մի հանգամանք, որ ՀՀ ազատ է  ինքնակամ բազմացնել  իր յարաբերութիւնները տարբեր երկրների հետ՝ իր երկրի շահերից ելնելով, առանց որեւէ մէկին հակադրուելու: Թէպէտ այդ տրամաբանութեամբ է, որ մեծ ու փոքր տարբեր երկրների պատուիրակներ գրեթէ ամէնօրեայ այցելութիւններով լինում են Երեւանում:

Չանտեսենք պառակտուած մեր հասարակութիւնը, որի մի հատուածը ռուսամէտ  լինելով նայում է յամառօրէն դէպի հիւսիս, եւ ԵԱՏՄ-ի հետ  յարաբերութեան սառեցումը գնահատում անհանդուրժելի:

Մի այլ հատուած արեւմտամէտ լինելով մեր փրկութիւնը գտնում է ԵՄ-ի հետ խնամիական յարաբերութիւններ հաստատելու մէջ, մէկ այլ խումբ համարում է ճիշդ սերտօրէն յարաբերուել  արեւելեան  երկրների  հետ՝ Իրան, Չինաստան, Հնդկաստան եւ այլն: Իրականում մեր յարաբերութիւնները  պէտք չէ որ լինեն միաբեւեռ՝ ուղղուած դէպի որեւէ օտար երկրի ուղղութեամբ (ռուսամէտ,  եւրամէտ, այլ)  եւ լինել միայն եւ միայն «ՀԱՅԱՄԷՏ», բառ, որ կարող է դառնալ բնաբան (պիտակ), գաղափարախօսութիւն եւ նպատակ բոլոր մեր ազգակիցների համար ի սփիւռս աշխարհի՝ անկախ նրանց կրօնական դաւանանքի, կուսակցական հայեացքի, բնակավայրի, գործունէութեան, կրթական մակարդակի եւ այլն:

«ՀԱՅԱՄԷՏ» (Hayism) բառը իր իմաստով կարելի է հրէական «Սիոնիզմ»-ի (Sionisme) հետ համադրել: Թէոտոր Հերցլը ստեղծեց այն եւ տարածեց, որ դարձաւ հրեաներին  ի օգուտ գործելու ուղեցոյց ամէն բնագաւառում եւ համայն հրեաների համախմբում՝ ընդհանուր մէկ գաղափարի շուրջ ի սփիւռս աշխարհի՝ եղած տարաձայնութիւնները մոռանալ, զիջել ի փառս իրենց երկրի զարգացումի եւ բարգաւաճումի: Կարելի չէ՞ արդեօք երազել, թէ ոմն հայորդի, կամ հայրենաբաղձ մի խումբ, նման Հերցլին ունենայ հայերին համախմբելու բաղձանք Sionism-ին նմանուող մի արտայայտութիւն երկնի եւ տարածի ամէնուր ի պատասխան  բազում հայհոյանքի ու պախարակումի ի դէմս  մեր երկրի, որով յագեցուած է հայկական մամուլը եւ որքան շահեկան կը լինենք եթէ վարչապետը յանձնառու լինի մանկապարտէզներ այցելելու փոխարէն: Երազել կարելի է:

Ժամանակը չէ՞ արդէն, եթէ ուշ չէ, որ երկրի եւ սփիւռքի հայ հանրութիւնը, մանաւանդ քաղաքական միաւորները եւ մասնաւորապէս մտաւորական դասը մամուլի հետ  արթնանան,  թօթափեն թմբիրի վիճակը եւ համոզուեն, որ համընդհանուր ոչնչի չծառայող ատելութիւն իրար նկատմամբ եւ միջակութիւն է տիրում երկրի շատ բնագաւառներում: Երբեք այն կարծիքի չեմ եղած, որ բոլորը միատեսակ մտածեն եւ նոյն իղձն ու ցանկութիւնը ունենան, բայց կան նաեւ ամէն ազգի ու երկրին իւրայատուկ   բաղադրիչներ, որոնք յարգելի են եւ աւանդութեան մաս են կազմում դարերից ի վեր: Թերեւս պատահական չէ, որ տարբեր տեղերից համախմբուելու նուազ ձայներ են լսւում առանց որեւէ հետք թողնելու, փոխարէնը մեծ ուժգնութիւն ստացաւ եկեղեցի-իշխանութեան միջեւ հայհոյախօսութիւնը՝ Գուգարքի թեմի առաջնորդի՝ վարչապետին՝ «երկրի գլխաւոր ցաւագար» անուանելու առիթով, որ կարմիր  գծերի խախտում էր, որին հետեւեց Փաշինեանի գրառումը վերջինիս՝ իր քեռու կնոջ վերաբերեալ սերտ կապը եւ մի քանի հոգեւոր վերնախաւի կուսակրօնութեան խախտման կասկածները, որ նոյնպէս պատշաճ քայլ չէր: Լռելը նախընտրելի էր:

Անցանկալի այս հակամարտութիւնը, որ տարիներէ ի վեր գնալով աւելի է թէժանում հրաժարական պահանջելու տարբեր տեսակի դերակատարներով, «Ոչ հոգատար, կործանարար իշխանութիւն», կամ «Աստծուն չհաւատացող հոգեւորականներ» եւ այլ վիրաւորական ու քննադատական գրառումների փոխհրաձգութիւնը որեւէ օգտակարութիւն ունենալ չի կարող եւ մնում է որպէս տհաճ տպաւորութիւն, քանզի այն յարիր չէ բարձրագոյն պաշտօն գրաւող անձանց թաղային վիճաբանութեան մակարդակի իջնել եւ մանկական հոգեբանութեամբ թիրախաւորել  միմեանց,  պարզապէս անվայել է եւ վարակիչ  կարող է դառնալ:

Եթէ թոյլատրելի է, կոչ կ’անեմ վարչապետին՝ առանց երերալու հրաժարուել դիմատետրի  միջոցով հաղորդակցուել հասարակութեան հետ, այն յարիր չէ բարձր աստիճան պաշտօնեայի, այլ ստեղծուած է թերուս միջակութեանը զբաղեցնելու նպատակով եւ տեղին եմ համարում յիշեցնել Սայաթ Նովայի դիմումը Իրակլի թագաւորին՝  «Արդար եղի՛ քանի թագաւոր ես դուն»: