ՄՏՄՏՈՒՔ 

 «Երիտասարդ տարիներին

ընդունուած տպաւորութիւնները

գարնանը տնկած ծառի կը նմանին.

 խոր արմատներ կը ձգեն, չեն չորնար»:

Յակոբ Պարոնեան

Դարաւոր ասոյթ է, թէ տարիքը իմաստութիւն է բերում, սակայն շատերը մնում են առանց  այն ճանաչելու եւ բացառուած չէ, որ ոմանք դեռ տեղեակ  չեն  եւ չեն հասկացել, որ  երկրագունդը տափակ չէ, այլ՝ գնդաձեւ: Այդ իրականութիւնը յատուկ եւ անհերքելի է թէ՛ ժողովուրդներին, թէ՛ անհատներին ի սփիւռս աշխարհի, որի  շնորհիւ է, որ ստեղծուել  եւ կերտուել են  հրաշալիքներ, բայց կան նաեւ որեւէ հետք չթողած ժողովուրդներ ու երկրներ:

Խոստովանեմ, որ շատերի պէս տարիների ընթացքին, յաճախ մտմտուքի մէջ լինելով, փնտռում ու հարց եմ տալիս, թէ ո՛վ ենք մենք՝ հայերս, ի՛նչ հետք են թողել մեր նախնիքը եւ ի՛նչ ենք կարող անել  արդի միջազգային յարաբերութիւնների խառնիճաղանջ  քաոսային պայմաններում՝ առնուազն մեր ինքնութիւնը պահպանելու նպատակով, որի հիմնական եւ առաջնակարգ գրաւականը նախ մի բուռ հայրենիք կոչուած տարածքի պահպանումն է խաղաղութիւնը երաշխաւորելու պայմանով, չմոռանալով, որ այն չեն մուրում, այլ՝ պարտադրում, որի հետ կենսական է մայրենի ոսկեղինիկը  պահպանելու, գուրգուրալու պահանջը, որ ըստ որոշ տեղեկութիւների   գալիս է Սումերների եւ Ուրարտուի դարաւոր հեռաւորութիւնից՝ անընդհատ յղկուելով: Արդի պայմաններում այն  վտանգի տակ է՝ ոչ  թշնամու, այլ մեր իսկ անփոյթ գաւառական մտածելակերպի պատճառով, որին լայնօրէն նպաստում են մեր համասփիւռ մամուլի  խմբագիրները՝ երկրում թերուս սխալագրութեամբ, իսկ Սփիւռքում պետութեան դէմ հայհոյանքով ու  անսպառ կեղտաջուր թափելով վարչապետի հրաժարականի անխուսափելի պահանջով: Առաւել նողկալի է, որ չարիքի մակարդակին հասած սխալ հայերէնը, որ գործածւում է ամէնուրեք՝  ոչ ոքի  չի անհանգստացնում: Անկարելի է հաշուի չառնել, անտեսել   մեր դիրքը աշխարհաքաղաքական տեսանկիւնից՝ շրջապատուած մեզ կլանելու պատրաստ հարեւաններով, զանց չառնելով եղեռնի փաստը իր հետեւանքներով եւ որպէս յաւելում Արցախի անկումը, որ շարունակութիւնն էր արդէն  կորցուած  Կարսի, Նախիջեւանի ու Արեւմտեան հայ տարածքների:  Այս խաժամուժի մէջ չմոռանանք առաջին ՀՀ ծնունդը, խորհրդային գորշ համակարգի ստեղծումը եւ ի վերջոյ անկախութեան հաստատումը 1991-ին, որ արդի պայմաններում կաղ ու թերի է՝ կիսատ, հայեցի գաղափարախօսութեան բացակայութեամբ, քանզի  աւելի բարձր են գնահատուած  կուսակցական շահերը ի դէմ ընդհանուրին: Տրամաբանօրէն, որեւէ կուսակցութիւն ստեղծում են երկրին օգտակար լինելու նպատակով եւ ոչ գործելու  պետականութեան դէմ: Առաջատար երկրներում նրանց թիւը խիստ սահմանափակուած է (2-5), մինչդեռ մեր աւետեաց երկրում արձանագրուած են աւելի քան հարիւրքսանհինգ՝ տարբեր որակի, տրամաչափի խմբեր,  անյայտ է թէ ո՛ր տրամաբանութեամբ, որոնց գործունէութեան ոլորտը, սկզբունքօրէն եւ մեծ  մասամբ, օրինական  պետութեան քայքայումն է «ընդդիմադիր» պիտակի տակ՝ առանց իրար լսելու եւ  հասկանալու, ինչպէս լուսահոգի մայրս կ’ասէր «իւրաքանչիւրը իր էշը քշելով», մինչեւ իսկ ԱԺ-ի նիստերի աշխատանքը խաթարելով: Ի դէպ, այս օրերին լրատուամիջոցները լուր տարածեցին, թէ  Ուքրանիայի ընդդիմադիր ուժերը միանալով, դժուար պայմանների պարագային, սատարում ու նպաստում են նախագահին մարտահրաւէրներին դիմակայելու, նման հայ ընդդիմադիրների օրինակին, որ դեռ չեն ձանձրացել կրկնել, թէ «երկրի ղեկավարների բոլոր քայլերը թելադրուած են Ալիեւի կողմից»: Այդ յիմար միտքը տարածելը այնքան պախարակելի չէ, որքան այն փաստը, որ տարածողները համոզուած են: Ցաւալի է:

Իմ մտորմունքի ընթացքին յաճախ եմ հարց տալիս, թէ մեզ նման փոքր երկրների ընդդիմադիր ուժերը եւս նոյն ընկալումը ունեն իրենց երկրի  պետականութեան նկատմամբ եւ միշտ ուշադրութիւնս կանգ է առնում մեզ նման սփիւռք ունեցող, եղեռն ապրած հրեաների վրայ: Նրանց փառաբանելու եւ գովերգելու միտում չունեմ, բայց անժխտելի է, որ արդի պայմաններում ի սփիւռս աշխարհի  բոլոր իրադարձութիւնների տիրակալ են՝ ի շահ եւ ի օգուտ Իսրայէլի: Վստահ եմ, որ ընդդիմադիր ուժեր ունեն եւ քննադատութիւնը արգելուած չէ, այլ՝ շնորհ, բայց մերոնց նման թշնամական դիրք ունենալը իր իսկ երկրի նկատմամբ անընդունելի է: Գաղտնիք չէ, որ արեւմտեան շատ երկրներում հրեայ ծագումով պետական բարձր պաշտօնեաներ ամէն ինչ անում են իրենց մայր երկրին  օժանդակելու եւ խիստ պայքարում՝ տարածուած հակահրէականութեան (antisémitisme) դէմ, որ երբեմն մեծ չափերի է հասնում: Ոմանք դեռ հարց են տալիս՝ Ուաշինկթոնը Երուսաղէմի արուարձա՞նն է, թէ՞ հակառակը: Անհասկանալի է, որ ըստ աւանդութեան, եթէ հայը եւ հրեան նահապետի յետնորդներն են, ապա ինչո՞ւ դարերի ընթացքին մարտական դիրք ենք ունեցել իրար նկատմամբ եւ ինչպէ՞ս  նրանք բարեկամ են Պաքուի եւ ո՛չ մեզ հետ: Չկայ պատասխան:

Ի վերջոյ, ո՞ր բարոյական հիմունքներով հայրենիքից դուրս հաստատուած բազմաթիւ լրագրողներ, որոնք ոչ հարկ են վճարում, ոչ բանակում ծառայում եւ ոչ մէկ ձեւով սատար լինում, իրաւունք են համարում ամէն տեսակ լուտանքներ շպռտել պետականութեան վրայ, ուր խնդրի առարկան անձը չէ, այլ՝ երկիրը:

Հասկացողին ողջոյն:

ՌՈՒԲԷՆ ՅՈՎԱԿԻՄԵԱՆ