ԷՋԵՐ ՀԱՅԿԱԿԱՆ ՌՈՔԻ ՊԱՏՄՈՒԹԻՒՆԻՑ. ՀԱՅԵՐԸ ՌՈՔՈՒՄ

ԹՈՒՐՔԱՀԱՅ ՌՈՔ ԵՐԱԺԻՇՏՆԵՐ

Եաշար Քուրթ․ ծնուել է Սթամպուլում 1968-ին, երաժշտութեանը ծանօթացել է տարրական դպրոցական տարիքից։ Այս շրջանում նա իր ուսուցիչ Բեհրուզ Ֆիրուզմենտի խրախուսմամբ սկսել է երաժշտութիւն գրել իր խաղացած եւ բեմադրած թատերախաղերի համար։

Նրա նախնիներն ապրել են Վանի շրջանում՝ հայկական Անձեր գիւղում։ 1915-ին հայկական ջարդերի ժամանակ ամբողջ ընտանիքը կոտորուեց։ Ողջ է մնացել միայն Իսմայիլ անունով ինը տարեկան տղան, ով ոտքով քայլել է Սեւ ծովի ափ, որտեղ նրան փրկել են բարի մարդիկ։ Այս տղան Եաշարի նախապապն էր։ Իր ընտանիքի պատմութիւնը նա իմացել է 40 տարեկանում եւ դա յեղաշրջող ազդեցութիւն է ունեցել նրա վրայ։ Նա սկսեց սովորել հայոց լեզուն, կարդալ Հայաստանի պատմութեան մասին գրքեր։ «Բարձրաձայն յայտարարելով, որ ես այժմ հայ եմ, ես շատ թշնամիներ ձեռք բերեցի,- ասում է Եաշարը, ով դարձաւ Արշակ:- Նոյնիսկ նրանցից ոմանք, ում ես ընկերներ էի համարում, երես թեքեցին ինձանից: Մարդիկ կային, որ ասում էին. լաւ, քանի որ հայ ես, ուրեմն գնա Հայաստան։ Ինձ համար դժուար է բացատրել, որ եթէ հայ եմ, ուրեմն այստեղ տանն եմ։ Իմ նախնիների հայրենիքն այս երկրի մաս է դարձել ոչ իրենց կամքով։ Բայց չնայած դրան, հայերն այնքան բան են արել այս երկրի համար, որ ես կարող եմ հանգիստ հպարտանալ իմ ծագմամբ»:

2011-ին նա Հայաստանում աշխատել է Արտօ Թունջպոյաճեանի եւ Armenian Navy Band-ի հետ:

Հայկօ Ջեփկին

Հայկօ Ջեփկինը թուրքահայ ռոք երաժիշտ է, ով յայտնի է դարձել յարձակողապաշտ այլընտրանքային երաժշտութեան մէջ մեղեդային գոյներ հաղորդելու իր հմտութեամբ: Հայկօն աշխատում է այնպիսի ոճերում, ինչպիսիք են ռոքը, մետալը, անատոլիական ռոքը։ Նա Սթամպուլի հայկական Կեդրոնական վարժարանի շրջանաւարտ է։

Ջեփկինը բազմաթիւ միջոցառումներ կազմակերպել եւ ինքն էլ մասնակցել է։ 2006-ին, 2007-ին եւ 2009-ին մասնակցել է Rock’n Coke-ին, իսկ 2007-ին՝ է Rock Müzikaller-ին եւ Van için Rock-ին։ Նա ստեղծել է Araf ֆիլմի հիմնական երաժշտութիւնը (Soundtrack), իսկ նրա «Son Kez» երգը Sakin Olmam Lazım ալպոմից նոյնպէս ներառուել է ֆիլմի երաժշտութիւններում։

Նրա իւրայատուկ արտաքինը ճանաչելի է դարձրել Հայկոյին, թէեւ սկզբում բարդոյթների պատճառ էր։ Նա շատ ինքնատիպ եւ կերպարային երաժիշտ է, ինչի շնորհիւ նաեւ նկարահանւում է ֆիլմերում։

Meluses

Համշէնահայ այս ռոք խումբը ստեղծուել է Սթամպուլում։ Խումբը ներկայացնում է ֆոլք-ռոք՝ համշէնահայերէն բարբառով։ Ժամանակին նրանց «Գարմի» եւ «Խադուլիկ» երգերը բաւականին աղմուկ բարձրացրին ունկնդիրների շրջանում։ «Խադուլիկ»ը համշէնի խօսուածքում նշանակում է՝ շատ գեղեցիկ եւ խայտաբղէտ:

Մելուսես՝ (մեր լոյսը) խմբի երգերի եւ երաժշտութեան հեղինակը մեծ մասամբ Մաղրուֆ Քիպարն է: Նա ասում է, որ հենց այս առաքելութիւնն է ներդրուած խմբի էութեան եւ երաժշտական ոգու մէջ: «Այս իմաստն ենք տեսնում մեր երաժշտութեան մէջ եւ հենց սա էլ ուզում ենք փոխանցել մարդկանց,- ասում է նա,- «Մեր լոյսն» ասելիս՝ իրականում նկատի ունենք նաեւ այն, որ մեր երգերով կարող ենք բոլորի լոյսը լինել»:

Նրանք երգում են Համշէնի բարբառով, մասամբ՝ նաեւ թուրքերէն: Խմբի երգացանկում յաճախ են հնչում համշէնական ժողովրդական երգեր, ինչպէս Մաղրուֆն է ասում՝ անանուն երգեր: Քիպարը ասում է. «… Երգում կամ նուագում ենք այնպէս, ինչպէս տեսնում ենք կեանքը, նայում աշխարհին: Սէր, բնութիւն, փորձութիւններ, կարօտ, երաժշտութեամբ պատմում ենք երբեմն էլ բաներ, որոնք խօսքերով չենք կարողանում պատմել»:

ԻՍՐԱՅԷԼԱՀԱՅ ՌՈՔ ԵՐԱԺԻՇՏՆԵՐ

Apo & the Apostles եւ Ափօ Սահակեան

Ափօ Սահակեանը փոփ-ռոք երաժիշտ է, ով ծնուել է Երուսաղէմի Հին քաղաքի հայկական թաղամասում։ Նա ռոք երաժշտութիւնը մօտեցրել է փոփին՝ համադրելով նաեւ պլուզ եւ էթնիկ տարրերի հետ, աւելի ընկալելի դարձնելու եւ զանգուածայնացնելու համար։ Նա Apo & the Apostles խմբի հիմնադիրն է, ով յայտնի է նաեւ անհատական գործունէութեամբ։

Միաւորելով մասնակիցների բազմակողմանի փորձը՝ խումբը դարձաւ երաժշտական ոճի առաջամարտիկ, որը միաւորում է պլուզ, պարային եւ Արեւելեան տարրեր։ Բայց իւրաքանչիւր նոր աշխատանքով Apo & the Apostlesը ձգտում է նոր ոճեր բերել իրենց հնչողութեանը: Նրանց բեմելային սինկըլը՝ Baji Wenek-ը, աւելի քան մէկ միլիոն դիտում է հաւաքել Youtube-ում եւ ընկերային ցանցերի այլ հարթակներում: Նրանք ճանաչուել են որպէս տարածաշրջանի ամենայայտնի նոր խմբերից մէկը, որը յայտնի է իր գիշերային համերգերով: Նրանց առաջին «Back to Sababa» ալպոմը օգտագործում է շեփորներ, Արեւելքի ռիթմեր եւ Արեւմուտքի մեղեդիներ, որոնք մարմնաւորուած են առաջատար «Fil Zaman» սինկըլում: Նրանց վերջին սինկըլը ՝ «Bandora Blues», ընդգրկուած է «Ya Zalamez» չորրորդ մինի ալպոմում։ Universal Music ՄԵՆԱ-ի թողարկած սինկըլը եւ մինի ալպոմը մեծ ուշադրութիւն են գրաւել տարածաշրջանում խմբի զարգացող եւ բազմազան հնչողութեան շնորհիւ։

Սահակեանն աշխուժօրէն զբաղւում է նաեւ իր անհատական նախագծով, որը նպատակ ունի վերականգնել հայի արժանապատուութիւնը (յատկապէս 2020-ի պատերազմի աւարտից յետոյ), վերագտնել ինքնութիւնն ու ուժ գտնել խնդիրների լուծման համար։ Երաժիշտն ասում է․- «Քանի որ ես մի ժողովրդի զաւակ եմ, որը տեսել է իր բաժին խաւարը, երբեմն ինձ թւում է, որ հայ ժողովրդական երգերի կատարումը շատ աղօտ լոյս է վառում այս շատ մութ թունելում: Ես իրապէս կարծում եմ, որ հայկական ժողովրդական երգի մէջ կախարդանք կայ: Հենց հիմա մենք՝ հայերս, անդունդն ենք ընկած, բայց աւելի լաւ է այդ անդունդում ինչ-որ ժողովրդական երգեր հնչեն, քան ընդհանրապէս ոչինչ չհնչի»:

Ամփոփում

Հայաստանից դուրս հայկական ռոքը գործում է անկախ եւ ինքնուրոյն, միաժամանակ կապուած լինելով հայկական իրականութեան հետ ընդհանուր յիշողութեամբ եւ պատմական անցեալով։