Պատմութիւնը.- Սիպերիոյ Ալթայ լեռներուն վրայ հնագէտները բացայայտած են երկու զմռսուած մարմիններու տարօրինակ սիրոյ պատմութիւնը: «Ալթայի լեռներու մոմիա» անունով յայտնի գիւտը բացայայտած է սկիւթական (Scythian) մշակոյթի տղամարդու եւ կնոջ մնացորդները, որոնց տարիքը կ’երկարի մինչեւ Ք.Ա. 5-րդ դարը: Այս մոմիաները գտնուած են պառկած վիճակով դամբարանի մը մէջ, գիտնականներուն ենթադրել տալով անոնց սիրեկաններ կամ ալ ամուսիններ ըլլալու վարկածը:
Սէրը.- Այս սիրոյ պատմութիւնը իւրայատուկ կը դարձնէ մոմիաներու յայտնաբերման հանգամանքները: Դամբարանին մէջ զոյգին հետ գտնուած առարկաները, ներառեալ զէնքեր, զարդեր եւ շքեղ իրեր, ենթադրել կու տայ, որ անոնք պատկանած են բարձր ընկերային դասակարգի։ Կնոջ վրայ գտնուած է բարդ դաջուածքներով եւ որոշ հարստութեամբ ապրած ըլլալու նշաններ: Հետազօտողներուն համար մոմիաներուն մտերմութիւնը ապացուցող փաստ կը նկատուէր նաեւ անոնց հանգչած դիրքը դամբարանին մէջ՝ որպէսզի անոնք կարենային շարունակել իրենց բուռն եւ տեւական սէրը, նոյնիսկ մահուան ժամանակ:
Արտասովոր երեւոյթը.- Այս պատմութեան տարօրինակ եւ հետաքրքրաշարժ կողմն այն է, թէ ինչպէ՞ս հազարաւոր տարիներ ետք բացայայտուեցաւ երկու հնագոյն մարդոց սէրն ու կապը: Անոնց պատմութիւնը սիրոյ պատմութիւն մըն է, որ կը գերազանցէ ոչ միայն ժամանակը, այլեւ իրենց ժողովուրդի սովորութիւններն ու աւանդոյթները:
