ՊԱՏՄՈՒԹԵԱՆ ՄԷՋ՝ ԱՅՍՕՐ

9 Նոյեմբեր 2024: Տարուան 314-րդ օրն է (նահանջ տարի)։

2024-ի աւարտին կը մնայ 52 օր։

Դէպքեր – Տօներ

1906 – Թէոտոր Ռուզվելթ կը դառնայ օտար երկիր այցելած Միացեալ Նահանգներու առաջին նախագահը:

1937 – Ճափոնական զօրքերը իրենց վերահսկողութեան տակ կը վերցնեն Չինաստանի Շանկհայ քաղաքը:

1968 – Խորհրդային Միութիւնը Սիմիպալատինսկ (ներկայիս՝ Սիմի, Ղազախստան) քաղաքին մօտ հիւլէական փորձարկում մը կ’իրականացնէ:

1972 – Միացեալ Նահանգներ Նեւատա նահանգին մէջ հիւլէական փորձարկում կը կատարէ:

1985 – Հայազգի Կերի Գասպարով, յաղթելով Անաթոլի Քարփովին, 22 տարեկան հասակին կը դառնայ ճատրակի աշխարհի 13-րդ ախոյեանը:

1989 – Սկիզբ կ’առնէ «Պաղ պատերազմի» խորհրդանիշ՝ Պերլինի պատին քանդումը։

Ծնունդներ

1916 – Գերսամ Փանոսի Ահարոնեան, լիբանանահայ հրապարակախօս, մանկավարժ, հասարակական գործիչ, Ռամկավար Ազատական կուսակցութեան ղեկավար։ Նիւ Եորքի ամերիկեան միջազգային ակադեմիայի պատուաւոր դոկտոր։ 1948-1981 թուականներուն եղած է Պէյրութի «Զարթօնք» օրաթերթի խմբագրապետ։ Դասաւանդած է Կիպրոսի Մելգոնեան կրթական հաստատութեան եւ Երուանդ Հիւսիսեան հայագիտական հիմնարկին մէջ: Եղած է Թէքէեան մշակութային միութեան հիմնադիրներէն եւ գործունեայ անդամներէն։

1932 – Ռիչըրտ Գասպարի Յովհաննիսեան, ամերիկաբնակ հայ պատմաբան, ՀՀ Գիտութիւններու ազգային ակադեմիայի արտասահմանեան անդամ։ Իր հիմնական աշխատութիւնները կը վերաբերուին Հայաստանի, Անդրկովկասի եւ Միջին Արեւելքի պատմութեան հարցերուն, Հայաստանի 20-րդ դարու սկզբին, Հայաստանի առաջին Հանրապետութեան, Օսմանեան կայսրութեան մէջ Հայոց Ցեղասպանութեան պատմութեան եւ պատմագրութեան։

1934 – Քարլ Սէյկըն, ամերիկացի աստղագէտ, աստղաքիմիկոս եւ գրող:

1936 – Միխայիլ Նեխեմեւիչ Տալ, խորհրդային եւ լաթվիացի ճատրակիստ, կրոսմայսթըր։

1948 – Սերկէյ Նիքոլայեւիչ Պոնտարենքօ, խորհրդային ֆութպոլիստ, որպէս կիսապաշտպան կամ պաշտպանողական դիրքի։ ԽՍՀՄ միջազգային կարգի սփորի վարպետ։ 2013-ին պարգեւատրուած է «Հայրենիքին մատուցած ծառայութիւններու համար» առաջին աստիճանի մետալով։

Մահեր

959 – Կոստանդին Ծիրանածին, Բիւզանդիոյ կայսր (913-920):

1901 – Ղեւոնդ Ալիշան (Քերովբէ Պետրոս–Մարգարի Ալիշանեան, Կ. Պոլսոյ ծնունդ բանաստեղծ, բանասէր, պատմաբան, աշխարհագրագէտ, թարգմանիչ, Վենետիկի Մխիթարեան միաբանութեան անդամ։ Աշխատած է որպէս ուսուցիչ, ապա՝ տեսուչ: «Բազմավէպ»ի խմբագիր (1849-1851), ուսուցիչ Փարիզի Մուրատեան վարժարանի (1859-1861)։ 1872-էն ամբողջովին նուիրուած է գիտական գործունէութեան։ Անդամակցած է իտալական եւ ռուսական գիտական ընկերութիւններուն։ Թաղուած է Վենետիկի Ս. Ղազար կղզիին մէջ։

2000 – Աւետիս Տօնապետեան, առողջապահութեան եւ բժշկական հետազօտութեան արդիւնքներու որակի ուսումնասիրութեան բժիշկ եւ հիմնադիր, յայտնի է որպէս «Տօնապետեան մոտել»ի ստեղծող։ Ուսանած եւ հետագային աշխատած է Պէյրութի Ամերիկեան համալսարանը:

1970 – Շարլ տը Կօլ (Շարլ Անտրէ Ժոզէֆ Մարի տը Կօլ), Ֆրանսայի մեծագոյն քաղաքական եւ ռազմական գործիչ, գնդապետ, Ֆրանսայի հինգերորդ Հանրապետութեան հիմնադիր եւ նախագահ (1959–1969)։ Երկրորդ Համաշխարհային պատերազմին հիմնադրած է հակահիթլերեան խմբաւորման յարող եւ Վիշի փրո-հիթլերական վարչակարգի տապալման գործին մէջ մեծ դեր ունեցող «Ազատ Ֆրանսա» (1940-1944) շարժումը՝ դառնալով Ֆրանսական Դիմադրութեան խորհրդանիշը։

1991 – Իվ Մոնթան, ֆրանսացի դերասան եւ էսդրատային երգիչ։