Սփիւռքահայ երիտասարդներուն կը ներկայացնենք նմոյշ մը իրենց տարեկից, այն հսկայ փաղանգէն, որոնք «ոչ միայն բանիւ, այլ՝ գործիւ» մեկնեցան առաջնագիծ՝ պաշտպանելու իրենց հայրենիքը: Այս երիտասարդները միմիայն ազգային-հայրենասիրական երգերով չխանդավառուեցան, չունեցան հայրենիքը հեռուէ-հեռու ազատագրելու երազախաբութիւնը, անոնք չառաջնորդուեցան բաժակներու պարունակութեան զգլխիչ ցուցմունքներէն: Անոնք մահուան ընդառաջ մեկնեցան չվերադառնալու համոզումով եւ հայրենիքին սահմանները գործնապէս ապահովելու առաջադրանքով: Երիտասարդը, որուն մասին պիտի պատմենք, հազարաւոր հերոսներէն մէկն է, որ իր սեփական տան սահմանները պաշտպանելու համար մղուող մարտերէն մէկուն ծանրօրէն վիրաւորուելէ եւ հետագային ապաքինուելէ ետք այժմ մտադրած է իր «մէկ հատիկ» ձեռքով շարունակել աջակցիլ իր մէկ հատիկ հայրենիքին: Պէտք է այնպէս ընել, որ այս հերոսներուն սխրագործութիւնները օրինակ ծառայեն ներկայ երիտասարդութեան, ոչ թէ խօսքով, այլ՝ գործով:
«Ա.»
«Սովորական հայրենիք». այսպէս վերնագրած է իր գիրքը 44-օրեայ պատերազմի մասնակից Նարեկ Վարդանեանը: Սկսած է գրել պատերազմի ընթացքին, շարունակած՝ գանկուղեղէն ծանր վիրաւորուելէ ետք: Երկար ժամանակ մնացած է մահաքունի մէջ, ապա շարունակած է գրել գիտակցութեան աստիճանի տատանումներու, յիշողութեան կորուստ-վերադարձներու եւ վերջ չունեցող գլխացաւերու ժամանակ: «Սովորական հայրենիք»-ը հիմա կ’ապրի ինքնուրոյն կեանքով, Նարեկը՝ նոյնպէս: Կ’ըսէ՝ եթէ «Զինուորի տան վերականգնողական կեդրոնը» գոյութիւն չունենար եւ ինք այնտեղ բուժում չստանար, ապա ոչ միայն պիտի չկարենար գրել, այլեւ հասկնար՝ թէ ո՞վ է ինքը:
Նարեկ Վարդանեանը ծնած է Հայաստանի Հանրապետութեան Տաւուշի մարզի Ներքին Կարմիր աղբիւր գիւղը (նախկին Շամշատինի շրջան, Բերդ քաղաքէն մօտ 6 քմ հիւսիս-արեւելք), թշնամիի սահմանէն քանի մը հարիւր մեթր հեռու:
Տեսանիւթին մէջ ան կը պատմէ, թէ «անընդհատ մեր տան վրայ արկեր կը նետէին: Այդ օրերէն սկսեալ կարծէք շարժապատկեր, «կինօ» ըլլար ինծի համար: Եւ այդ «կինօ»ն շարունակուեցաւ մինչեւ 2020 թիւը, երբ վիրաւորուեցայ: Սակայն կը թուի թէ այդ «կինօ»ն անընդհատ կը շարունակուի»:
Մինչեւ վիրաւորուիլս կը գրէի: Նպատակս՝ ոչ այնքան պատերազմի տեսարանները նկարագրելը, այլ՝ ներդրումս բերել մեր գործած սխալները չկրկնելու կամ նուազեցնելու համար:
Երբ պատերազմը սկսաւ սկսայ ծառայել բանակին մէջ: Սովորութեանս համաձայն կը գրէի այս նոր, հետաքրքրական միջավայրին մասին, ուր մարդիկ հաւաքուած էին, մին՝ կամաւոր, միւսը՝ «զոռով» բերուած, որ կ’ուզէր բանակէն փախչիլ:
Զիս բերին գլուխէս վիրաւոր, պառկած վիճակի մէջ եւ ես հետագային քալելով վերադառձայ տուն, այսինքն Տաւուշի մարզի ներքին Կարմիր աղբիւրի իմ տունը:
Այժմ, կը փափաքիմ վերականգնուիլ, ապաքինուիլ, նպատակ ունենալով դարձեալ ոտքի կանգնելով օգտակար դառնալ հայրենիքիս ինչ որ բանով:
Գիրքս՝ «Սովորական հայրենիք»ը սովորական մարդոց մասին է, սովորական Նարեկին ընկերներուն մասին է:
Եթէ մենք չունենայինք Զինուորի տան Վերականգնողական կեդրոնը ես տակաւին պառկած կ’ըլլայի որպէս «ինչ որ մէկը» եւ չէի հասկնար, թէ ո՞վ եմ, ի՞նչ եմ, ինչո՞ւ համար կ’ապրիմ:
Փառք Աստուծոյ, որ ունիմ մէկ հատ ձեռք եւ այդ ձեռքին վրայ հիմնուելով պիտի շարժիմ յառաջ:
Գիրքս կ’աւարտեմ ըսելով հետեւեալը.- անոնք որ պատերազմին մասնակցեցան հերոսներ չէին, սովորական մարդիկ էին, որոնք ծնած էին ոչ թէ հերոսներ դառնալու, այլ՝ ապրելու, եւ ինչ որ բան մը արարելու համար:
«ՇՈՂԱԿԱԹ» հեռուստաընկերութեան պատրաստած «Սովորական հայրենիք» տեսահոլովակէն:
