Պատմութիւնը.
Պատմական գիւղ մը, որ կը գտնուի Պէյրութէն 88 քիլոմեթր դէպի հիւսիս-արեւելք: Յունարէնով առաջին արձանագրութիւնները կու գան Ք.Ե. 317 թուականէն: Քրիստոնեայ Մաալուֆ ընտանիքը եղած է անոր առաջին բնակիչներէն:
Տումայի ենթակառոյցներուն եւ տուներուն մեծ մասը կառուցուած է 1881-էն 1914 թուականներուն, որոնք հիմնականին մէջ ֆինանսաւորուած են Պրազիլիոյ, Արժանթինի եւ Միացեալ Նահանգներու մէջ գտնուող գիւղի գաղթականներու կողմէ:
Անունը.
Տումա գիղին բուն անունն է «Տումա էլ-Հատիտ» (երկաթեայ Տումա), շնորհիւ շրջանին մէջ յայտնաբերուած երկաթին եւ դարբիններուն բարձր վարպետութեան։ Իպրահիմ փաշային օրով աւելցան աշխատանքի հնարաւորութիւնները, յատկապէս զինագործութեան մարզին մէջ:
Վայրը.
Տումա գիւղը կը գտնուի ՊԷյրութէն 88, Ժըպէյլէն՝ 30, Թրիփոլիէն՝ 45 քմ հեռաւորութեան վրայ, ծովու մակերեսէն 1070 մ բարձրութեան վրայ: Վարչականօրէն կը պատկանի Պաթրունի շրջանին եւ յայտնի է իր լեռներով շրջապատուած դիրքով: Անոր գրեթէ բոլոր տուները ծածկուած են կարմիր սալիկներով։
Ունի խաղողի, ձիթենիների ու խնձորենիների առատ այգիներ։
Կլիման.
Ունի միջերկրականեան բարեխառն կլիմայ: Տարեկան միջին ջերմաստիճանը 15,2 °C է (59,4 °F)։