«Յեղափոխութիւնը այն պարբերութիւնն է ,
երբ աղքատները իրենց ապրուստի
երաշխիք չունեն, հարուստները՝ իրենց
ունեցուածքի, իսկ միւսները՝ իրենց կեանքի»:
Ժան Ժուպերթ
Դժգոհել եւ ըմբոստանալ մարդկային բնական որակ է եւ ակունքն է ամէն տեսակ բախումի՝ յեղափոխութիւն, իշխանափոխութիւն, այլատեսակ ընդհարումներ, մինչեւ իսկ հասնելով մարդասպանութեան, որոնց նպատակը կարող է լինել շահադիտական, քաղաքական, վրիժախնդրական կամ այլ անհատական ու ընկերային զգացմունքային պահանջ: Յիշենք հռոմէական կայսրների սպանութիւնը եւ մեր հայ իշխանական եղբայրասպան ընդհարումները: Ի մէջ այլոց չարիքի այդ տեսակը գոյութիւն է ունեցել ի սփիւռս աշխարհի եւ տիրում է մինչ օրս տարբեր անուան ներքոյ, ինչպէս ընդդիմութիւն, այլախոհ կուսակցութիւն կամ տիրող կացութիւնից փրկող խմբաւորումներ, մինչեւ իսկ կրօնաւորներ, որ լայնօրէն տարածուած են մեր երկրում:
Յիշեցնեմ, որ որեւէ քաղաքական խմբաւորման կամ իշխանամէտ լինելու հետ ոչ մէկ աղերս ունենալով եւ նրանց իրաւապաշտպան լինելուց հեռու լինելով յանդգնում եմ երեւոյթները գնահատել իմ իմացականութեան մակարդակով, հիմք ունենալով բոլոր աչառու հանգամանքները, որ առկայ են Թորգոմեան հայրենի տանը:
Նիկոլախտը լայն տարածում ունենալով հանդերձ շատ դժուար է պատկերացնել, թէ ի՛ն եւ ո՛ւր կը լինէինք, եթէ «Իմ քայլ»-ը չձեռնարկէր նախկին աւազակաբոյն համակարգի հեռացումը, որ երկու տասնամեակ գանձ կուտակելով էր զբաղուած: Այս խօսքերը ներկայ իշխանութեան փառաբանում չեն, բայց՝ «Տո՛ւք զկայսերն կայսեր…» եւ ո՞ւմ համար է գաղտնիք, որ այն շատ հեռու է կատարեալ լինելուց, բայց ունենալով առկայ է ստոյգ ծրագիր, համակրենք թէ ոչ, ջանք չի խնայում այն իրականացնել՝ հնարաւոր իր միջոցներով: Ո՞ր հայի երազանքը չէ, որ ունենանք բարձր կրթութեամբ փորձառու դիւանագէտներ եւ պետական գործիչներ, ինչպէս նաեւ ընդդիմութիւն, մինչդեռ արդի մեր գործիչների զգալի հատուածը լուռ անտեղեակ է եւ չի տիրապետում իր մայրենի լեզուին, վարչապետը եւ իր շրջապատը ներառեալ, որ ըստ իս շատ կարեւոր հանգամանք եւ պատճառ է դժգոհ միջավայրի ստեղծման: Երեւոյթի հիմնական այլ պատճառներից է համատարած արտագաղթի վարակը, որ խորը արմատ ունի շատ հայրենակիցների ուղեղում՝ համազօր է COVID-ին, ինչպէս նաեւ հայ կանանց բազմազաւակութեան մերժումը:
Իշխանափոխութիւն ցանկացողների ցանկը երկար է, եւ հինգերորդ տարին է, որ բազում բողոքի ցոյցեր եւ պահանջներ եղան պարբերաբար վարչապետի անմիջական հրաժարականի պահանջով, առանց որեւէ ծրագրի կամ լուրջ թեկնածուի ներկայացման, որ ըստ ասէ-կօսէների քոչի ցանկութիւնն ու պահանջն է, որին ի վերջոյ կրօնական մոլուցքով միացաւ նաեւ Էջմիածնի վերնախաւը ի դէմս Բագրատ փրկարարի, որ դեռ շարունակում է իր ցոյցերը տարբեր մարզերում, որ անյայտ է թէ ինչի՞ եւ ո՞ւր պիտի հասնի դադար առնելու:
Ընկերային ցանցերից տեղեկանում ենք, որ այլեւայլ բնոյթի եւ նպատակի խմբեր են ստեղծւում տարբեր գրպանային կուսակցութիւնների միաւորումով, որ նոր երեւոյթ է հայ քաղաքական մթնոլորտում, քանզի մինչ օրս ոչ մէկի գերակայութիւնը ընդունող եւ ճանաչող կար եւ ըստ երեւոյթին առաջիկայ ընտրութիւններին մասնակցելու անուրջը փոխեց որոշ կարծրացած համոզմունքներ: Երեւոյթը թերեւս արժանի է դրական համարել, միայն թէ նրանց մեծամասնութիւնը աչքն ու հայեացքը ուղղել են դէպի տարբեր հորիզոններ: Ոմանք համոզուած են, որ ՀԱՊԿ-ի հետ կապերի խզումը կարող է ճակատագրական լինել մեզ համար՝ նշելով Ուքրանիայի օրինակը եւ Փութինի ոխամոլութիւնը: Միւսները, այդ խզումը միակ ճիշդ լուծում համարելով, նայում են դէպի Արեւմուտք, վստահաբար համարելով, որ քաղաքակիրթ աշխարհը չի լքի քրիստոնեայ Հայաստանին եւ տէր ու տիրական կը լինի մեր ուսերին դրուած խնդիրների լուծման, որ հեռու չէ անուրջ լինելուց: Կան ուրիշներ, որ լուծում են համարում Պարսկաստանի հետ մերձենալը, միեւնոյն ժամանակ կապեր հաստատել Հնդկաստանի հետ եւ նման այլազան տեսլականներ:
Միակ ընդունելի եւ ողջունելի ձայնը, որ հնչեց այդ փրկիչների ամբոխի կողքին, քաղաքական գիտական կոչումի տէր, ոմն Գուրգէն Սիմոնեանն էր, որ իր խումբը ստեղծելու սաղմնային փուլում է եւ ըստ իր իսկ ասոյթի պատրաստ է 2026-ի ընտրութիւնների թեկնածու լինել: Գովելի է, որ կատարեալ տիրապետելով հայրենին, որ մեծ առաւելութիւն է արդի կացութեան համեմատ, իր նախնական ծրագրով անհրաժեշտ է համարում, որ պետական այրերը հրաժարուեն իրենց կուսակիցներին եւ ազգականներին պաշտօնի նշանակել, որեւէ բնագաւառում՝ նրանց բարձր փորձառութեան բացակայութեան պարագային, որ հիւանդագին եւ արատաւոր երեւոյթ է եւ պէտք է արգելուի օրէնքով: Նրա ծրագրի մանրամասնութեան ծանօթ չեմ, բայց եթէ ճիշդ կռահեցի ընտրուելու պարագային պատրաստ է իշխանութեան կազմին ներգրաւելու համար պեղել մտաւորականների զանգուածի շրջանակում կիրթ եւ ունակ տարբեր բնագաւառի երիտասարդ մասնագէտներ: Նպատակն է կուսակցական կամ ազգական, բայց թերուս գործակից ունենալու վտանգը կանխել:
Բացառում եմ որեւէ գնահատական տալ նման, եթէ չասեմ քաջարի, բայց նոր հագուստով պարուրուած մտայնութեան, որ տրամաբանական եւ ընդունելի կարող է համարուել: Թերեւս մօտակայ ամիսներին առիթ ունենանք աւելի մանրամասնութիւնների ծանօթանալ, երբ վերոնշեալ անձը աւարտի իր խմբի ձեւաւորման աշխատանքը եւ մտնի միջավայր:
Անթիւ փողոցային եւ բարոյական բախումներ տեսնելուց յետոյ, թերեւս ժամանակն է եւ արժանի ենք տրամաբանական եւ կիրթ գործիչներ ունենալ, իսկ իշխանափոխութիւնը պարբերական երեւոյթ է ամբողջ աշխարհում եւ մենք միակը չենք:
ՌՈՒԲԷՆ ՅՈՎԱԿԻՄԵԱՆ