ԱՐԱՐԱՏ ՏՆՏԵՍԱԿԱՆ

 

 

ԼԻԲԱՆԱՆ

ԱՂԷՏԻ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒՄ

Կառավարական աղբիւր մը զարմացաւ, թէ որոշ մարդիկ կը վարուին այնպէսª կարծես շրջանին մէջ պատերազմ չկայ: Իրենց յայտարարութեամբ կառավարութիւնը կը պաշարեն փոխանակ օժանդակելու աղէտի կառավարման համակարգ մը հաստատելուª Իսրայէլի հետ որեւէ բախումի պարագային: Նոյն աղբիւրը յայտարարեց, թէ կառավարութեան ամավարկը հազիւ կը փակէ ծախքը, ուր մնաց եթէ տեղի ունենայ ռմբակոծում եւ ենթակառոյցի կործանում:

Ան աւելցուց, որ Աղէտներու կառավարման մարմինը անցեալ Հինգշաբթի օրէն սկսեալ հինգ ժողով գումարած է հաստատելու համար աղէտի կառավարման ծրագիր: Երկրին առողջապահութեան ամավարկը կամ պիւտճէն հազիւ 35 միլիոն ԱՄՆ տոլար է: Այս պարագային, երկիրը պիտի դիմագրաւէ աղէտ մը որեւէ պատերազմի պարագային, մանաւանդ առողջապահութեան մարզին մէջ:

Լիբանանի Ընկերային ապահովագրութեան հիմնադրամի տնօրէն տոքթոր Մոհամմատ Քարաքի հաստատեց, որ 12 Հոկտեմբերէն սկսեալ հիմնադրամին անդամագրուած բոլոր պաշտօնեաները պիտի օգտուին օժանդակութեան յաւելումէն: Այսինքն, իւրաքանչիւր ընկալագիր, որ կը ներկայացուի հիմնադրամին, պիտի ստանայ օժանդակութեան աւելի բարձր համեմատութիւն:

 

 

ՀԱՅԱՍՏԱՆ

ԱՐՑԱԽՑԻՆ ՊԷՏՔ Է ՄՆԱՅ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՄԷՋ – Բ. ՄԱՍ

Արցախէն տեղահանուած քաղաքացիներու տառապանքը թեթեւցնելու համար, Հայաստանի կառավարութիւնը սկսած է առնել կարգ մը քայլեր: Տնտեսութեան նախարարը գումարած է ժողով մը, որուն մասնակցած են Փոքր եւ Միջին չափի ընկերութիւններու յանձնախումբի անդամներ: Նպատակը յստակ էª արցախցի մեր քոյր ու եղբայրներուն ապահովել պայմաններ իրենց կեանքը շարունակելու համար Հայաստանի մէջ: Այս պէտք է ըլլայ Հայաստանի կառավարութեան նշանաբանը: Ոչ մէկ արցախցի ինքզինք ընկճուած պէտք է զգայ: Հայաստանի կառավարութիւնը եւ Սփիւռքը միասին աշխատելու պարագային, արցախցին կրնան պահել Հայաստանի մէջ:

Արցախցին Հայաստանի մէջ պահելու ամենադիւրին ձեւն է քննել իւրաքանչիւր Արցախի քաղաքացիին արհեստը: Բանալ հաշիւ մը անոր անունով եւ ստանալ օժանդակութիւն այդ ծրագրին համար: Ձեւով մը փոքր գործատեղիի հաստատում, հողագործական, ծառայութեան, առեւտուրի կամ արտադրութեան մարզերուն մէջ: Այս գործին հսկելու համար հաստատել պետական գրաենեակ մը, որ շրջաններուն մէջ նաեւ կը զբաղի իւրաքիւնչիւր տեղահանուածի պարագայով: Կարեւորը այն է, որ մեր եղբայրներն ու քոյրերը չզգան որ լքուած են իրենց ճակատագրին: Այդ պարագային կը գաղթեն երկրէն:

 

 

ՄԻՋԻՆ ԱՐԵՒԵԼՔ ԵՒ ԱՓՐԻԿԷ

ՊԱՂԵՍՏԻՆԻ ՏԱԳՆԱՊԸ ԵՒ ՀԵՏԵՒԱՆՔՆԵՐԸ

Իսրայէլի իշխանութիւնները 2007 թուականէն սկսեալ Կազայի հատուածին շուրջ պաշարումի օղակ մը հաստատեցին: Իսրայէլ իր ձեռքերուն մէջ պահեց հատուածին տնտեսական լծակները: Թոյլ տուաւ սնունդի, վառելանիւթի եւ դրամական հոսքի նուազագոյն չափ մը հատուածը աղքատութեան ճիրաններուն մէջ պահելով: ՙՀամաս՚ շարժումը օգտուեցաւ կիսանկախ վիճակէն եւ սկսաւ զինուիլ Իրանի օժանդակութեամբ: Իսրայէլի մէջ ծայրայեղ կառավարութեան մը կազմուիլը, անոր թոյլ տալըª գաղութարարներուն սանձարձակ գործել, եւ խաղաղութեան որեւէ յոյսի բացակայութիւնը ուղղակի պատճառներն էին պաղեստինեան պոռթկումին: Ապագան մութ է եւ երկու պետութեան հաստատումը միակ լուծումն է այս հարցին: Հակառակ պարագային, շրջանը պիտի մնայ արիւնահեղութեան շրջանակի մը մէջ անորոշ ապագայով:

Կազայի մէջ բռնկած պատերազմը սկսած է իր ժխտական հետեւանքները ունենալ շրջանի պետութիւններուն վրայ: Անապահովութեան զգացումը եւ պատերազմի մը բռնկումին վախը կը մղեն գործարարներ նոր գործ չսկսելու, այլ մնալու ձեռնպահ նոր գնումէ կամ նոր գործ մը սկսելէ: Իսրայէլի տնտեսութիւնը կրեց մեծ վնասª քաղաքներու, նաւահանգիստի եւ օդակայանի փակումին պատճառով: Շատ մը Իսրայէլի քաղաքացիներ, որոնք կը կրեն նաեւ օտար երկրի մը անցագիրը, սկսած են մեկնիլ երկրէն: Հակառակ գաղթը արդէն իրականութիւն է, որ պիտի աւելնայ պատերազմի երկար ժամանակ տեւելու պարագային: Պաղեստինցին, լիբանանցին եւ սուրիացին վարժուած են զրկանքին, որուն պատճառը Իսրայէլ կոչուած ցեղապաշտական պետութիւնն է, սակայն իսրայէլացի քաղաքացին վարժուած չէ: Այս է տարբերութիւնը:

 

 

ԱՍԻԱ

ԱՆՇԱՐԺ ԳՈՅՔԻ ԱՆԿԱՅՈՒՆ ՇՈՒԿԱՆ

Չինաստանի անշարժ գոյքի շուկան, որ ատեն մը երկրի տնտեսութեան շարժիչներէն մէկն էր, ներկայիս կը դիմագրաւէ դժուար վիճակ: Այս ընկերութիւնները յարկաբաժին գնողներէն կը գանձէին արժէքին կէսը, շինելու չսկսած: Գնողներու թիւը երբ սկսաւ նուազիլ, ընկերութիւններուն վիճակը սկսաւ դժուարանալ: Կանխիկ գումարը սկսաւ նուազիլ ու ընկերութիւնները չկրցան վճարել իրենց պարտքին տոկոսը եւ սնանկացում յայտարարեցին: Ըստ մասնագէտներու, այս մարզը բաւական պիտի յոգնեցնէ Չինաստանի ղեկավարութիւնը ու անոր վերակենդանացումը պիտի պահանջէ մեծ ճիգ ու վարչական բարդ աշխատանք:

 

 

ԵՒՐՈՊԱ

ԳԱՂԹԱԿԱՆՆԵՐՈՒ ՏԱԳՆԱՊԸ

Եւրոպական միութեան երկիրներ, որոնք ունին ճարտարարուեստի վրայ հիմնուած տնտեսութիւն, պէտք ունին աժան գործաւորի: Գաղթականները ընդհանրապէս կը փակեն այդ բացը: Սակայն, ապօրինի գաղթականներու հոսքը Միջին Արեւելքի եւ Աֆղանիստանի մէջ պատերազմի պատճառով եւ Ափրիկէի մէջ աղքատութեան պատճառով սկսած է գլխացաւ պատճառել Եւրոպական միութեան համար: Սահմանային երկիրներ, ինչպէս Իտալիա եւ Յունաստան, կը գանգատին որ Եւրոպական միութեան մնացեալ անդամները չեն օժանդակեր իրենց գաղթականներ ընդունելու հոլովոյթին եւ զիրենք կը ձգեն առանձին այս հարցին դիմաց: Այս պատճառով, Եւրոպական միութիւնը կը փորձէ գտնել միջին լուծում մըª գոհացնելու համար սահմանային պետութիւնները եւ կեդրոնական ու արեւմտեան Եւրոպայի երկիրները: Հունգարիա եւ Լեհաստան դէմ քուէարկեցին նոր համաձայնագրին: Նոր համաձայնագրին մէջ յիշուած է, որ գաղթականները հաւասար համեմատութեամբ պիտի բաժնուին անդամ երկիրներու միջեւ: Լեհաստան եւ Հունգարիա իրենց տնտեսութեան կառուցուածքին համեմատ պէտք չունին գաղթականներու: Այս հարցը կ’երեւի բաւական բարդ վիճակ պիտի ստեղծէ Միութեան մէջ:

Լեհաստանի մէջ տեղի ունեցած խորհրդարանի ընտրութիւնները ցոյց տուին, որ իշխող ՙՕրէնքի իշխանութիւն՚ ամբոխավարական աջակողմեան կուսակցութիւնը ետքայլ կատարեց եւ ստացաւ քուէին 36,8 առ հարիւրը, նախկին 43,6 առ հարիւրին դիմաց: Կեդրոնի եւրոպամէտ ՙՔաղաքացիական Դաշինք՚ կուսակցութիւնը  շահեցաւ քուէին 31.6 առ հարիւրը: Ան կրնայ միացեալ կառավարութիւն կազմել երրորդ ուժի մը հետ: Քուէարկութիւնը ցոյց տուաւ, որ լեհ ժողովուրդը կողմնակից է հաւասարակշռուած կառավարութեան մը, որ իրեն կը տրամադրէ բարձր մակարդակի ծառայութիւն: Վերջին տարիներուն սղաճը սկսաւ իր ժխտական ազդեցութիւնը ունենալ մարդոց կենսամակարդակին վրայ:

 

 

ԱՄՆ

ԱՆՀԱՒԱՍԱՐԱԿՇՌՈՒԹԵԱՆ ԳՈՐԾՕՆԸ

Միացեալ Նահանգներու գոնկրէսի Ներկայացուցիչներու պալատին մէջ Հանրապետական կուսակցութիւնը ունի մեծամասնութիւնը: Այս գործօնն է, որ կը խանգարէ Դեմոկրատական վարչակազմին հեզասահ կերպով քաղաքականութիւն վարել, մանաւանդ դրամական բաժինին մէջ: Պիւտճէի շուրջ անհամաձայնութեան պատճառով Հանրապետական նախագահ Մաքարթնի սուղ գին վճարեց կուսակցութեան կարծր թեւին ու պաշտօնազրկուեցաւ: Ներկայիս անհաւասարակշռութեան վիճակ մը կը տիրէ գոնկրէսին մէջ: Համաձայնութեան հասնելու փոքր առիթներ մնացած են: Այս վիճակը իր ժխտական ազդեցութիւնը պիտի ունենայ երկիրի կառավարումին մէջ:

ԱՄՆ-ի պետական պարտքը, ընտանիքներու պարտքը եւ ընկերութիւններու պարտքը սկսած են դառնալ անկառավարելի: Պետական պարտքը սկսած է աւելնալ մրցանշային համեմատութեամբ: Ներկայիս ԱՄՆ-ի տարեկան եկամուտը 25 հազար միլիառ ԱՄՆ տոլար է: Իսկ պետական պարտքը հասած է 33 հազար միլիառ ԱՄՆ տոլարի: Դրամատուները սկսած են դիմագրաւել պարտքեր փակելու ուշացումի եւ անկարողութեան պարագաներ: Եկամուտի նուազումին պատճառով շատ մը ընտանիքներ սկսած են ուշանալ պարտքի տոկոսը վճարելու: Ըստ վերջին տուեալներու, ԱՄՆ-ի ընտանիքներու 11,8 տոկոսը եկամուտի անկում ունեցած է անցեալ ամսուան 10,7 տոկոսին դիմաց: Ուրեմն, ընտանիքներու եկամուտի նուազումը սկսած է աւելնալ: Այս իրականութիւնը սկսած է աւելնալ ու ապագային դրամատուներու սնանկացումի պատճառներէն մէկը կրնայ դառնալ: Ընկերութիւններն ալ սկսած են կրել պարտքի տոկոսի յաւելումին ժխտական հետեւանքները: Նոր պարտքի դրամ վերցնելու դժուարութիւնը եւ տոկոսի յաւելումը շատ մը տկարացած ընկերութիւններ պիտի մղեն սնանկացում յայտարարելու:

 

 

ՏՆՏԵՍԱԿԱՆ ԱԿՆԱՐԿ

ՄԵՏԱՔՍԻ ՃԱՆԱՊԱՐՀԻՆ ՏԱՍՆԱՄԵԱԿԸ

Չինաստան 2013 թուականին սկսաւ գործադրել իր ՙՄէկ գօտի, մէկ ճանապարհ՚ ծրագիրը: Այս ծրագիրը կ’ընդգրկէ ցամաքային եւ ծովային անցքեր օգտագործել Չինաստանէն արտադրուած ապրանքը հասցնելու համար Եւրոպա: Ճամբան հին Մետաքսի ճանապարհն էր, որ գալով Չինաստանէն կ’անցնէր Կեդրոնական Ասիայէն, Հայաստանէն ու կը հասնէր Եւրոպա: Չինաստան հսկայ ներդրում կատարած է այդ երկիրներուն մէջ, որոնց մեծ մասը Ասիայէն ու Ափրիկէէն է: Անշուշտ Արեւմուտքը, ԱՄՆ-ի առաջնորդութեամբ, դիւրութեամբ պիտի չզիջի: Ներկայիս Միջին Արեւելքի մէջ տեղի ունեցող պայքարին մէկ մասին պատճառը փնտռել այս հարցին մէջ: Երբ ԱՄՆ կը հարուածէ Սուրիա, Լիբանան եւ Պաղեստին տարբեր ձեւերով, պատճառը փնտռեցէք Արեւելք-Արեւմուտք պայքարին մէջ:

 

 

ՏՆՏԵՍԱԿԱՆ ԳԻՏԵԼԻՔ

ԱՐՏԱԴՐՈՒԹԻՒՆ ԸՍՏ ՊԱՀԱՆՋԱՐԿԻ (Just-in-time manufacturing)

Արտադրութեան այս ձեւը կ’արտադրէ պահանջուած ապրանք ըստ պահանջարկի: Այսինքն, արտադրողը կը ստանայ ապսպրանք եւ կ’արտադրէ ըստ այդ ապսպրանքին, առանց աւելորդ ապրանք արտադրելու: Այս ձեւով ան կը խնայէ ծախք ու կը ծախսէ երբ պիտի արտադրէ որ վաճառէ:

 

 

Աղբիւրներª ՙՏը Էքոնոմիսթ՚, ՙՌաշա Թուտէյ՚, ՙԱռաւօտ՚ եւ ՙԱլ Տիյար՚

 

 

 

Վ. ԹՈՍՈՒՆԵԱՆ